Tho-PBD-1-5

 Xin Mời qúy vị xem Kinh Pháp Bảo Đàn được phổ thơ lục bát theo Bản dịch của Ni Sư Trí Hải

 Từ Phẩm 1-5

Phẩm Một

Tự Thuật

Khi Đại Sư đến Bảo Lâm

Có Quan họ Vi Thiều Châu đến mời

Thỉnh Đại Sư đến thành đô

Ngay ở Đại Phạm giảng đường pháp âm

Khi lên pháp tòa Sư thăng

Cùng quan, Phật tử, Tăng Ni hơn ngàn

Cùng nghe Phật pháp Sư ban:

“Tự tánh Bồ Đề xưa nay trong lành

Dùng tâm ấy làm Phật nhanh

Hãy nghe đắc đạo viên thành của tôi

Huệ Năng mất cha còn thơ

Nhờ Mẹ nuôi dưỡng cuộc đời khó khăn

Làm nghề bán củi gian nan

Gánh củi cho khách, đi ngang một nhà

Người ấy đọc kinh Kim Cang

‘Ưng Vô Sở Trụ’ Huệ Năng ngộ liền

Người ấy nói rằng từ miền

Hoàng Mai, Ngũ Tổ trụ trì nơi đây

Ngũ Tổ khuyên tụng Kinh này

Huệ Năng bừng tỉnh biết rằng túc duyên

Phật Pháp đến thời cho nên

Cấp tốc từ mẹ đến liền Hoàng Mai

May người cho mười lạng vàng

Để lo cho mẹ, hành trang lên đường

Đi suốt ba mươi ngày trường

Lên gặp Ngũ Tổ giảng đường Hoàng Mai

Ngũ Tổ liền hỏi Huệ Năng

Lên đây gặp Tổ muốn cầu việc chi?

Huệ Năng liền đáp tức thì

Đến đây chỉ muốn được làm Phật thôi

Lãnh Nam quê mùa như ngươi

Mà đòi làm Phật cho đời cười chê

Năng rằng tuy là nhà quê

Con người thì có phân miền Bắc Nam

Phật tánh thì chẳng Bắc Nam

Con và Tổ tuy tấm thân khác màu

Phật tánh nào có khác đâu?

Ngũ Tổ muốn nói đôi câu thêm vào

Nhưng vì thấy chúng lao xao

Liền bảo Huệ Năng đi vào nhà sau

Huệ Năng xin hỏi một câu:

Kính bạch Ngũ Tổ nhà sau làm gì?

Tự tâm thường sanh trí minh,

Không rời tự tánh, chứng minh phước điền

Tổ nói xuống nhà xây đi

Tên này sắc sảo nói chi dài dòng

Huệ Năng đi vào nhà trong

Bửa củi xây gạo đã ròng tám trăng

Một hôm Tổ thấy nói rằng:

Ta thấy kiến giải của con nên dùng

Nhưng sợ có các ác nhân

Họ sẽ hãm hại thân con nên đành

Không nói cho ra việc này

Chắc Con có hiểu ý ta như vầy?

Huệ Năng liền trả lời ngay:

Dạ, con có hiểu nên vào nhà sau.

Tám tháng thời gian qua mau

Tổ gọi đồ chúng chuyện này Ngài răn:

Chuyện lớn là việc tử sanh,

Các ngươi thì cứ suốt ngày cầu mong

Để rồi được phước quanh năm

Nhưng chẳng chịu cầu thoát vòng tử sinh

Hãy Tự quán sát trí mình

Đem tánh Bát Nhã kệ trình ta xem

Nếu thấy Phật Pháp thì khen

Được làm Lục Tổ, trao truyền Bát, Y

Mau lên không được hoãn trì

Suy nghĩ tức không trúng chi đó mà

Kiến tánh thấy liền nói ra

Nếu đã thấy tánh múa đao pháp trường

Ra trận cũng thấy tận tường

Mọi người thấy vậy đều nhường Bát Y

Cho Thầy Thần Tú chủ trì

Sau này cứ nương Thầy thì tốt thôi

Ai cũng sợ uổng phí công

Làm kệ thì cũng chẳng mong được gì

Thần Tú trong bụng nghĩ suy

‘Không ai muốn làm kệ trình dâng lên

Ta là Thầy họ cho nên

Nếu không làm kệ trình lên cho Ngài

Sao biết kiến giải của ta

Rằng là sâu cạn thế nào ai hay

Trình kệ đạt pháp thì hay

Nhưng cầu vị Thánh chẳng hay chút nào,

Bao giờ mới đắc pháp đây

Thần Tú khó xử phút giây não lòng’

Ngũ Tổ có khoảng hành lang

Mời quan Cung phụng Lô Trân vẽ hình

Biến hoá trong Lăng Già Kinh

Biểu đồ đắc pháp của năm Tổ Thầy

Trong khi Thần Tú lo thay

Bồn chồn thao thức suốt ngày lo toan

Mỗi lần đi ngang hành lang

Cứ muốn trình kệ mà mang nỗi sầu

Chẳng dám trình Tổ đôi câu

Và trải đến hơn bốn ngày trôi qua

Qua lại những mười ba lần

Thần Tú đã đến hành lang vội vàng

Rồi nghĩ viết kệ trên đây

Nếu Tổ khen thì kệ này của ta

Còn chê uổng phí bao năm

Nhận người lễ bái chẳng còn ra chi

Thôi ta cứ thử viết đi

Thần Tú lấy mực chép ghi đôi hàng

‘Thân là cây Bồ Đề này

Tâm thì trong sáng như đài gương kia

Ngày ngày siêng năng chùi lau

Chớ để bụi bậm bám vào trên gương’

Viết xong Thần Tú về phòng

Không để cho ai biết rằng Tú ghi

Rồi Thần Tú lại nghĩ suy

Ngày mai Ngũ Tổ khen thì có duyên

Còn chê, vì nghiệp nặng nề

Không đắc được pháp, muội mê kiếp này

Thánh ý thật khó lường thay!

Thần Tú chẳng ngủ băn khoăn trong lòng

Thế là vào sáng hôm sau

Tổ gọi quan Cung phụng vào hành lang

Nhưng vừa thấy kệ bốn hàng

Ngài nói: Họa hình chẳng cần nữa chi

Ông từ xa đến thật phiền

Kinh dạy phàm có tướng đều dối hư

Nên để bài kệ này thôi

Mọi người trì tụng tu theo kệ này

Rồi bảo đốt hương trầm bay

Kính lễ bài kệ nơi này tu đây

Môn nhân tấm tắc khen hay

Cho đến đêm điểm canh ba Tổ vào

Hỏi Tú ông làm phải chăng?

Dạ, thưa bài đó con làm chỉ mong

Hòa Thượng từ bi xót thương

Xem con có trí tuệ không thưa Ngài,

Con chẳng cầu Tổ tương lai

Chỉ mong Ngài giúp sửa bài sáng đăng

Ngũ Tổ liền bảo Tú rằng

Mới chỉ ngoài cửa chưa vào được trong

Bài kệ chưa thấy tánh đâu

Nếu đem kiến giải kệ này để xin

Cầu đạo Vô thượng Bồ Đề

Hoàn toàn không thể quay về tánh chân

Cốt là phải thấy bản tâm

Bản tánh không diệt không sanh, không còn

Một chơn hết thảy đều chơn

Vạn pháp không thể cản ngăn được gì

Vạn cảnh thanh tịnh như như

Cái tâm bình đẳng như như thật chơn.

Ông nên làm kệ khác hơn

Nếu vào được cửa Đạo chơn thật này

Đến ta truyền Y Pháp đây

Thần Tú lui ra bất an vô cùng,

Như người trong mộng không vui

Trải qua mấy ngày đứng ngồi chẳng yên.

Một bữa nọ từ nhà trên

Có một chú tiểu đọc lên kệ này

Huệ Năng nghe rồi hiểu ngay

Bài kệ chưa thấy bản tâm tánh gì

Chưa được giáo hóa điều chi

Huệ Năng đã hiểu ý kia chưa thành

Liền hỏi đồng tử ấy rằng

Đọc bài kệ này đâu ra như vầy

Chú bảo cái anh quê này

Tổ bảo việc lớn đó là tử sanh

Ai làm được kệ trình nhanh

Tổ sẽ truyền Bát Y trao pháp mầu

Được làm Lục Tổ về sau

‘Vô tướng’ Thần Tú viết bài trình lên

Đại Sư bảo nên tụng theo

Không đọa ác, lợi ích nhiều thêm hơn

Huệ Năng liền bảo chú rằng

Tôi giã gạo tám tháng nay trong này

Chưa bao giờ lên đến đây

Xin thượng nhân dắt tôi ngay lên giùm

Chú đưa Huệ Năng đến nơi

Vì không biết chữ, nên nhờ đọc cho

Có quan Biệt Giá Giang châu

Tên Trương Nhật Dụng đứng hầu đọc to

Huệ Năng vừa mới nghe xong

Nói cũng có kệ nhờ ông viết giùm

Anh này cũng có kệ ư?

Huệ Năng liền bảo quan đừng khinh khi

Muốn học Đạo Vô Thượng thì

Không nên khinh rẻ hay chê người nghèo

Sơ học, hạ lưu đôi khi

Có trí bậc thượng trong khi có người

Thượng lưu không tuệ trí ngời

Quan nghe liền nói đôi lời cho hay

Thôi anh cứ đọc kệ ngay

Tôi viết, đắc pháp sau này độ tôi

Xin nhớ đừng có quên lời

Thế là Huệ Năng đọc bài kệ sau:

‘Bồ Đề vốn chẳng có cây

Gương sáng cũng chẳng có đài chi đâu

Xưa nay chẳng có vật nào

Thì bụi trần bám vào đâu nơi nào’

Mọi người nghe xong nói vào

Quả không nên vội đoán vào tướng thân

Bồ tát đâu được sử sai

Tổ nghe bàn tán xôn xao như vầy

Sợ người ám hại, lấy giầy

Chà lên bài kệ nói rằng cũng chưa

Thấy được bản tâm đâu nào

Mọi người cũng hết lao xao, tán thành

Hôm sau, Ngũ Tổ xuống nhà

Thấy Huệ Năng giã gạo nai lưng làm

Ngũ Tổ nói với Huệ Năng

Người cầu đạo phải gian nan thế chừ?

Và hỏi: Gạo giã trắng chưa?

Huệ Năng liền đáp xin thưa, trắng rồi

Đã lâu, cần sàng sảy thôi

Tổ biết Huệ Năng hiểu Người cho hay

Dùng cây tích trượng gõ vào

Trong cối giã gạo ba lần rồi đi

Huệ Năng hiểu ý tức thì

Canh Ba đêm ấy bước đi vào phòng

Tổ dùng cà sa che Ông

Sợ người ta thấy ánh đèn sáng kia

Tổ đọc Kinh Kim Cang nghe

‘Ưng vô sở trụ nhi sanh kỳ tâm’

Huệ Năng đại ngộ liền ngay

Vạn pháp không lìa bản tâm trong lành

Huệ Năng bạch với Tổ rằng
‘Tự Tánh vốn tự trong lành xưa nay
Không sanh cũng không diệt này
 Không động cũng chẳng không lay chuyển vầy
Tự tánh vốn tự đủ đầy
Có thể muôn pháp sanh ra thế này’
Tổ biết Huệ Năng hiểu bài

Nên bảo: Không biết bản tâm thế nào

Học đạo vô ích chứ sao

Người nếu biết được tự tâm thật rồi

Thấy được tự tánh mình rồi

Thành bậc trượng phu của trời, chúng sanh

Đó chính Phật đạo đã thành

Con nay đạo đã viên thành ta trao

Pháp môn đốn ngộ, Bát Y

Về sau con gắng giữ gìn độ sanh

Con là Lục Tổ hiệu danh

Hãy gắng truyền bá đời sau Pháp mầu

Ta đọc cho bài kệ sau:

H»u tình lai hå chûng,

NhÖn ÇÎa quä hÜ©n sanh,

Vô tình diŒc vô chûng,

Vô tánh diŒc vô sanh.

DÎch nghiã:

H»u tình ÇÜ®c gieo giÓng,

NhÖn gieo quä ¡t sanh,

Vô tình thì vô chûng,

Vô tánh cÛng vô sanh.

(Ni Sư Trí Hải)

Tổ lại bảo Huệ Năng rằng

Tổ Đạt Ma đến Trung Hoa trao truyền

Bởi vì người ta chưa tin

Nên dùng tín thể Bát Y như vầy

Chư Phật, Tổ tâm truyền tâm

Y Bát là mối tranh giành mà thôi

Vậy con cũng hãy nhớ lời

Đừng truyền Y Bát  đến đời mai sau

Nếu truyền sống như chỉ mành

Thôi con vội đi xa nhanh nơi này

Có kẻ biết, sẽ bất an

Huệ Năng hỏi Tổ về đâu bây giờ?

Ngũ Tổ liền trả lời rằng

Gặp Hội thì ẩn, gặp Hoài thì ngưng

Tổ tiễn Năng bờ Cửu Giang

Vừa đi xuống thuyền Huệ Năng cầm chèo

Ngũ Tổ liền nói với theo

Để ta độ con thì chèo thuyền cho

Khi mê Thầy độ cho con

Bây giờ đã ngộ, độ con tự mình

Ngũ Tổ liền trả lời rằng

Đúng thế! Phật Pháp về sau thịnh hành

Do con, hãy về hướng Nam

Không nên thuyết pháp sớm, hành đạo mau

Bởi vì Phật Pháp nhiệm mầu

Tùy duyên, thì khỏi lo âu, nguy nàn

Huệ Năng từ biệt Tổ xong

Liền về trực chỉ hướng Nam lên đường

Đến Đại Dũ hai tháng trường

Ngũ Tổ không ra giảng đường mấy hôm

Chúng nghi liền tới hỏi thăm

Hòa Thượng đau ốm gì chăng, thưa Thầy?

Tổ rằng: Đau thì chẳng đau

Nhưng mà Y Bát đã vào phương nam

Chúng hỏi ai được truyền trao?

Tổ đáp ai có khả năng thì truyền

Vài trăm đồ chúng đuổi theo

Để đoạt Y bát lấy về lại đây

Trong nầy có một vị Tăng

Dẫn đầu đồ chúng tên là Huệ Minh

Tướng quân thô bạo trước kia

Chạy nhanh như thỏ kiếm tìm Huệ Năng

Cuối cùng đuổi kịp Huệ Năng

Huệ Năng trong bụi nói rằng cho hay

Y Bát là vật làm tin

Há dùng vũ lực đoạt Y Bát này?

Huệ Minh lấy Bát, Y ngay

Nhưng Y Bát chẳng lung lay được nào.

Thấy vậy Huệ Minh nói ngay

Hành giả tôi vì pháp mà tới đây,

Chẳng phải vì Y, bát đâu?

Huệ Minh lên đá nói rằng cho hay

Ông đã vì pháp đến đây

Đình chỉ mọi duyên, chớ sanh niệm nào,

Không nghĩ ác, không nghĩ lành

Cái gì diện mục bản lai của thầy

Huệ Minh đại ngộ liền ngay

Và hỏi còn mật ý nào nữa không?

Mật ý đã nói cho ông

Nếu được thì mật còn đâu nữa nào

Tự phản chiếu mật trong ông

Huệ Minh đã ở Hoàng Mai rất lâu

Nhưng chưa biết ngộ gì đâu

Chưa thấy diện mục bản lai của mình

Nay Ngài đã độ Huệ Minh

Xin nhận là Thầy Huệ Minh, ơn Ngài

Vậy cùng Tổ Sư Hoàng Mai

Minh hỏi đi về hướng nào từ nay

Gặp Viên thì hãy dừng ngay

Gặp Mông thì ở nơi đây thì lành

Huệ Minh từ giã Thầy mình

Và đã đổi tên Đạo Minh sau này

Minh đi xuống núi nói rằng

Chẳng thấy dấu vết Huệ Năng đâu nào

Chúng đều liền bỏ đi xa

Huệ Năng đã đến Tào khê ẩn mình

Nhưng bị ác nhân theo hoài

Đành vào Tứ Hội thợ săn ở cùng

Trải qua mười lăm năm hơn

Tùy nghi thuyết pháp thợ săn nghe lời

Thợ săn giao việc cho tôi

Nào là giữ lưới nấu nồi thịt rau

Mỗi khi thấy thú lọt vào

Tôi đều thả hết, ăn rau trong nồi

Ngày kia nghĩ đến lúc rồi

Phải ra hoằng pháp độ người độ sanh

Không cần phải trú ẩn hoài

Ra chùa Pháp Tánh Quảng Châu một mình

Ấn Tông Pháp sư giảng Kinh

Thấy hai vị tăng luận tranh trong chùa

Người nói gió động lua khua

Kẻ nói phướn động vẫn chưa dứt ngừng

Huệ Năng thấy vậy bèn thưa

Chẳng phải gió động, phướn từng chưa bay

Tâm các ông động có hay

Cả chúng ngạc nhiên hoang mang biết rằng

Đây chính một vị Cao Tăng

Ấn Tông liền mời Huệ Năng lên tòa

Hỏi những ý nghĩa thâm sâu

Thấy Năng trả lời gọn, hay tuyệt vời

Hành giả chẳng phải người thường

Nghe đâu Y Bát đất Hoàng Mai kia

Đã về Nam để làm tin

Có phải hành giả được Y Bát này?

“Không dám” Huệ Năng đáp rằng

Tôi cũng người thường ở đây thưa Ngài

Ấn Tông đảnh lễ Huệ Năng

Và xin Y Bát đưa ra chúng nhìn

Ấn Tông hỏi cách thọ truyền

Hoàng Mai phó chúc thọ truyền ra sao?

Huệ Năng tôi liền đáp rằng

Chẳng có dạy, phó chúc hay truyền lời

Chỉ cần kiến tánh mà thôi

Thiền định giải thoát chẳng cần chi đâu.

Thiền định giải thoát là sao?

Đó là nhị pháp làm sao thực hành

Phật pháp là pháp không hai

Xin hỏi Phật pháp không hai thế nào?

Pháp Sư giảng Kinh Niết Bàn,

Phật tánh là pháp không hai rõ ràng

Cũng như trong kinh Niết Bàn:

Cao Đức Vương bạch Phật rằng như sau:

Phạm bốn giới trọng, và làm

Tội ngũ nghịch, dứt căn lành hay không?

Xiển đề mất Phật tánh không?

Phật liền trả lời căn lành có hai

Một là thường, hai vô thường

Phật tánh thì lại phi thường, hai là

Phi vô thường, không đoạn trừ

Do đó nên được gọi là không hai

Một là Thiện, và hai là

Bất thiện, Phật tánh cũng là thiện luôn

Hai là không thiện cho nên

Gọi là không hai như trên đó mà

Uẩn và giới, phàm thấy hai

Nhưng người bậc trí, hiểu ngay ngộ rằng:

Phật Tánh vốn là không hai

Ấn Tông hoan hỷ chắp tay nói rằng:

“Tôi giảng như ngói gạch thôi,

Còn nhân giả nói nghĩa như vàng ròng”

Năng tôi nguyện được làm Thầy

Tôi ở dưới cội Bồ đề diễn khai

Pháp Môn Đông sơn ở đây

Huệ Năng đắc pháp ở Đông sơn này,

Trải bao khổ cực gian nan

Huệ Năng mạng như chỉ mành chuông treo

Nay gặp các vị thân quen

Nếu không phải do tiền duyên kiếp nhiều

Cũng nhờ cúng dường Thánh hiền
Chư Phật Bồ Tàt căn lành đã gieo

Nhiều kiếp đã từng ngợi khen

Mới đắc pháp Đốn giáo trên như vầy

Do Tiên Thánh truyền Pháp này

Không phải do tôi tự bày đặt ra

Mong chư vị nghe pháp này

Của chư Thánh đời trước, và tịnh tâm

Nghe xong dứt trừ nghi lầm

Sẽ cùng chư Thánh đời xưa luôn rồi!

Hết Phẩm Một

Phẩm Hai

Bát Nhã

Sứ quân họ Vi hôm sau

Thỉnh Sư giảng pháp, Sư thăng pháp tòa

Sư bảo chúng định, niệm tâm

‘Ma Ha Bát Nhã Ba La Mật Đa’

Sư nói: Bát nhã Bồ Đề

Là trí vốn trong thế nhân có rồi

Chỉ do tâm mê muội thôi

Nhờ Minh Sư khai thị cho nơi mình

Do đó kẻ ngu người minh

Phật tánh có sẵn và đồng như nhau

Chỉ có kẻ ngộ người mê

Nên mới có trí có ngu như vầy

Nay tôi xin nói pháp này

‘Ma Ha Bát Nhã Ba La Mật Đa’

Để khai trí tuệ cho ta

Nay xin đại chúng chí thành lắng nghe

Người chỉ suốt ngày tụng trì

Không biết Bát Nhã là gì, thế chi

Thì cũng như miệng nói ăn

Mà bụng dạ làm thì sao no lòng

Nói không ngoài miệng lao lung

Vạn kiếp chẳng kiến tánh mình, ích chi

‘Ma Ha Bát Nhã’ là gì?

‘Ba La Mật Đa’ nghĩa gì? Xin nghe

Là ‘Đại Trí Tuệ’ tiếng Hoa

Là ‘Đáo bỉ ngạn’ Trung Hoa nghĩa là

‘Đại trí tuệ đến bờ kia’

Chính là Bát Nhã là thuyền độ sanh

Ý nói đây cốt tâm hành

Miệng niệm mà tâm không hành thì như

Huyễn hoá chớp loè như sương

Miệng niệm, tâm hành tương ưng chân thành

Bản tánh chính là Phật tâm,

Lìa tánh thì không Phật tâm trong lòng

Tâm lượng quảng đại hư không

‘Ma Ha’ là Đại, vô cùng lớn to

Không có biên giới vuông tròn

Không xanh, không đỏ, nhỏ to, ngắn dài

Không buồn vui, không ác lành

Không phải, không trái, không đầu, không đuôi

Diệu tánh con người vốn không

Tất cả cõi Phật cũng đồng hư không

Cũng thế như tánh chơn không

Không một pháp thể đắc luôn như vầy

Nhưng thiện tri thức nghe đây:

Chớ nghe ta nói KHÔNG mà chấp KHÔNG

Trước nhất là đừng chấp KHÔNG

Tâm KHÔNG tĩnh tọa là VÔ KÝ KHÔNG

Bao hàm thế giới hư không

Sắc tướng vạn vật, mặt trăng, mặt trời

Cây cối, sông biển, núi đồi

Kẻ dữ, người lành, đất đai, thiên đàng

Địa ngục, pháp ác, pháp lành

Tất cả đều trong hư không như vầy

TÁNH KHÔNG con người cũng vầy

Tự tánh bao hàm muôn vàn pháp môn

Vạn pháp trong tánh con người

Nên được gọi là ĐẠI to vô cùng

Cũng vậy nếu thấy dữ, lành

Đối với người trí tâm hành thì tâm

Không chấp nhiễm, lấy bỏ, và

Tâm như hư không gọi là Ma Ha

Kẻ mê ngoài miệng nói ra

Nhưng người có trí thực hành trong tâm

Lại có những kẻ mê lầm

Để tâm không tĩnh tọa mà nói ra

Trăm điều không nghĩ trong ta

Tự xưng là đại, thật là tà tâm

Những kẻ này chính tà nhân

Đã bị rơi vào kiến tà như đây

Không nên nói tới tà nhân

Bây giờ, thiện tri thức này lắng nghe:

Tâm lượng quảng đại khắp cùng

Pháp giới, dùng thì rõ ràng phân minh

Ứng dụng, tất cả hiểu rành

Tất cả là một, một là khắp nơi

Và đều lui tới tự do

Tâm thể không ngại tức là mang tên

BÁT NHÃ, chính trí tuệ này

Đã tự từ tánh sanh thành chứ không

Từ ngoài vào chớ nên lầm

Chơn tánh tự dụng chính là nghĩa đây

Một chân hết thảy đều chân

Tâm lượng là phải bao hàm việc to

Chớ làm những việc nhỏ thôi

Miệng thì cứ mãi nói không suốt ngày

Mà tâm chẳng tu hạnh này

Chẳng khác gì như những dân quê mùa

Mà tự xưng mình là vua

Hạng này chẳng làm được chi trong đời

Chẳng phải là đệ tử tôi

Thiện tri thức hãy nghe lời tư duy

BÁT NHÃ có nghĩa là gì?

Dịch là trí tuệ, đứng, đi, mọi thời

Niệm niệm chẳng ngu, buông lơi

Hành đúng trí tuệ khắp nơi, trong lòng

Một niệm tuệ, BÁT NHÃ sanh

Một niệm mê BÁT NHÃ đành tuyệt luôn

Con người mê muội, mơ màng

Chẳng thấy BÁT NHÃ mà thường nói ra

Tự tu BÁT NHÃ nơi ta

Miệng nói KHÔNG thì chẳng là CHƠN KHÔNG.

BÁT NHÃ không tướng không hình

Là tâm trí tuệ tinh anh

Hiểu được BÁT NHÃ chính là minh châu.

BA LA MẬT nghĩa là sao?

‘Đáo bỉ ngạn’, là qua bờ bên kia

Có nghĩa là sanh diệt lìa

Chấp cảnh sanh diệt khởi liền ra ngay

Như nước có sóng bờ này

Lìa cảnh sanh diệt cũng không khởi dòng

Cũng như nước kia chảy thông

Gọi là bờ kia, BA LA MẬT ĐA

Người mê miệng niệm BA LA

Nhưng lại cứ nghĩ vọng sai trong lòng

Và miệng niệm niệm nếu hành

Gọi là chơn tánh, chơn tâm chân thành

Gọi là ngộ BÁT NHÃ nhanh

Không tu là phàm nhưng mà nếu tu

Thì thân đồng với Phật luôn

Phàm tức Phật, phiền não như Bồ đề

Niệm trước mê là phàm phu

Niệm sau ngộ tức Phật như Ngài liền

Niệm trước chấp cảnh là phiền

Niệm sau lìa cảnh Bồ Đề hiện ra

BÁT NHÃ BA LA MẬT ĐA

Là tối tôn chư Phật ba đời này

Đã cũng từ đó mà ra

Hãy dùng ĐẠI TRÍ TUỆ mà phá tan

Ngũ uẩn phiền não trần lao

Tu hành như vậy sẽ thành Phật ngay

Chuyển ba độc tham sân si

Thành Giới, Định, Tuệ dứt mê hết lầm.

Thiện tri thức, hãy nghe đây:

Chính là pháp môn diệu này của tôi

Một Bát Nhã mà sanh ra

Được cả tám mươi bốn ngàn trí minh

Bởi vì ở trong người mình

Có những tám mươi bốn ngàn trần lao

Nếu như không có trần lao

Trí huệ thường hiện không lìa tự tâm

Và nếu người ngộ pháp này

Tức là vô niệm không say đắm cuồng

Vô ức, vô nhiễm trước luôn

Không còn khởi những vọng cuồng nơi tâm

Đối với tất cả pháp môn

Thì dùng cái tánh chơn như của mình

Dùng trí tuệ quán chiếu soi

Và không lấy, không bỏ rời pháp môn

Kiến tánh thành Phật đạo luôn

Muốn vào pháp giới thậm thâm như vầy

Và BÁT NHÃ Tam Muội đây

Phải tu hạnh BÁT NHÃ này thật sâu

Thực hành theo Kinh Kim Cang

Sẽ được kiến tánh ngộ nhanh tâm liền

Công đức vô lượng vô biên

Trong Kinh tán thán bao nhiêu cho vừa

Pháp môn này Tối Thượng Thừa

Thuyết cho những người thượng căn hiểu liền

Người trí nhỏ thì khó tin

Ví như trận bão mưa to ngập đầy

Cây cỏ đều bị cuốn trôi

Nếu mưa bão lớn biển khơi, không tràn

Không thêm, không bớt, chẳng sao

Người tối thượng thừa, thượng thừa, thượng căn,

Vừa nghe được Kinh Kim Cang

Khai ngộ Bát Nhã trí ngay nơi mình

Chẳng nhờ văn tự trong kinh

Như cỏ bị mưa bập bềnh trôi đi

Những người tiểu căn ngu si

Vốn có Bát Nhã khác gì nhưng mê

Cũng vì nghiệp chướng nặng nề

Cũng như đám mây lớn che mặt trời

Gió thổi mây chẳng tan rời

Ánh sáng không hiện ra thôi đó mà

Cũng như Bát Nhã trong ta

Không lớn, không nhỏ, không sanh, không màu

Cũng do chúng sanh tự tâm

Mê ngộ không đồng nên thành phàm phu,

Người mê chỉ thấy bề ngoài

Hướng ngoại tìm Phật tìm hoài vẫn mê

Vì chưa tìm thấy lối về

Chưa ngộ tự tánh đấy là tiểu căn

Nếu khai ngộ đốn giáo này

Chẳng chấp hình tướng bên ngoài sự tu.

Qúy vị! lai khứ tự do

Trong ngoài không trú, tâm không chấp gì

Thông suốt không ngăn ngại chi

Nếu tu được hạnh ấy thì sẽ không

Trái với Bát Nhã Tâm Kinh

Hết thảy Văn tự khế kinh Đại Thừa

Tiểu thừa gồm có mười hai

Bộ loại đều do người mà lập ra

Bản tánh trí tuệ kiến thành

Nếu không có con người này tạo luôn

Hết thảy vạn pháp đều không

Cho nên vạn pháp do người khởi hưng

Hết thảy kinh sách do người

Lập ra, nhưng có hạng người, trí, ngu

Trí: đại căn, ngu: tiểu căn

Người ngu hỏi người trí đây nghĩa gì

Người trí giảng cho người ngu

Tâm người ngu bỗng được khai phát ra

Khi ấy người ngu hết ngu

Và kẻ ngu không khác gì người khôn

Chưa ngộ Phật ẩn chúng sanh

Ngộ rồi thì chúng sanh thành Phật ngay,

Vạn pháp đều ở tự tâm

Sao không nơi tâm thấy ngay được liền

Chơn như bản tánh tự nhiên

Và trong Bồ Tát Giới kinh dạy rằng:

“Xưa nay tự tánh tịnh thanh”

Và ai biết được tự tâm của mình

Thấy được bản tánh quang minh

Và như vậy thì đều thành Phật ngay,

Trong Kinh Tịnh Danh nói rằng:

“Tức ngay lúc ấy được vào bản tâm”.

Thiện tri thức! Tôi xưa nay

Ở nơi Ngài Hoằng Nhẫn là như sau

Chỉ một lời vừa nghe qua

Mà được ngộ, thấy được chơn như này

Nên mới đem giáo pháp này

Lưu truyền cho những người nay học liền

Đốn ngộ, được trí Bồ đề

Hãy tự quán tâm, tự nhiên thấy rằng:

Bản tánh thật sự trong tâm

Nếu không tự ngộ, tìm ngay vị thầy

Bậc Đại thiện tri thức ngay

Bậc giảng pháp Tối thượng thừa cho nhanh

Để nhờ chỉ thẳng đường hay

Bậc Thiện tri thức là đầy nhân duyên,

Giáo hóa khiến cho được liền

Kiến tánh của mình tự nhiên, an lành

Hết thảy thiện pháp đều nhờ

Thiện tri thức có thể mà phát ra.

Chư Phật trong ba đời này

Mười hai bộ Kinh đều nhằm tánh tâm.

Không thể tự ngộ phải cầu

Thiện tri thức dạy pháp mầu nhiệm cho,

Người tự ngộ được thì do

Không phải là nhờ bên ngoài tự tâm.

Nhưng cứ một bề chấp cần

Có Thiện tri thức mới mong được rằng

Giải thoát thì phi lý sao?

Vì tự tâm vốn đủ ngay tức thì

Cái tri thức tự ngộ mình,

Nếu khởi vọng niệm đảo điên, mê tà,

Dù Thiện tri thức bên ngoài

Dạy bảo, cũng không cứu ta được nào.

Nếu khởi trí Bát nhã này

Chơn chánh quán chiếu, thì ngay sát na,

Vọng niệm tiêu diệt hết mà.

Nếu biết được tự tánh, chân như liền

 Thì một phen ngộ rồi liền

Đến đất Phật và tự nhiên đạo thành.

Thiện tri thức, hãy nhớ rằng

Trí tuệ quán chiếu trong ngoài suốt trong,

Và tự biết được bản tâm

 Tức là giải thoát thong dong thoát trần,

Mà được giải thoát tức là

 Bát nhã Tam muội, là vô niệm này.

Gọi là vô niệm nghĩa sao?

Nếu thấy hết cả pháp mà tâm không

Ô nhiễm không vướng vào trong

Ấy gọi là vô niệm luôn như vầy.

Hoạt dụng hết thảy chỗ mà

Không bị vướng mắc chỗ nào trong tâm,

Chỉ cần thanh tịnh bản tâm,

Để cho sáu thức đi ra sáu trần,

Không nhiễm đối với sáu trần,

Đến đi tự tại trên đà thong dong

Thông dụng vô ngại tức là

 Trí Bát nhã Tam muội này như đây

Tự tại giải thoát gọi là

Hạnh vô niệm, và nếu trăm việc không

Nghĩ tới, khiến cho niệm dừng

Bị pháp trói buộc, gọi là một bên.

Thiện tri thức! Nói như trên

Người ngộ pháp vô niệm trên đây này

Thì vạn pháp đều thông ngay,

Thì thấy được cảnh giới chư Phật liền.

Người ngộ pháp vô niệm thì

Đến địa vị chư Phật liền nhanh thôi.

Đời sau, người được pháp tôi

Hãy đem đốn giáo pháp môn đây này

Trước người đồng kiến đồng hành

Mà phát nguyện thọ trì ngay như là

Phụng thờ chư Phật, Thánh tăng

Trọn đời không thối chuyển tâm mình thì

Nhất định được thành Thánh Hiền,

 Nhưng cũng cần phải trao truyền, pháp môn

 Không được giấu chánh pháp đây,

Nếu không gặp người đồng hành, thì không

Được truyền, hại cho người kia

Mà rốt cuộc vô ích, vì sợ cho

Kẻ ngu không hiểu, nghi ngờ 
Pháp môn này chẳng thật chơn sáng ngời 

 Mà chịu trăm kiếp ngàn đời

Phải đoạn mất giống Phật luôn thật phiền.

Thiện tri thức! Hãy lắng nghe

Tôi có bài Vô tướng, nên tụng trì.

Người tại gia, và xuất gia

Chỉ cần nương vào ở đây tu hành.

Nếu không tự tu, chỉ là

Nhớ suông lời nói tôi thì vô công.

 Hãy nghe tôi tụng:

Nói thông và tâm thông
Như nhật nguyệt trên hư không
Chỉ truyền pháp kiến tánh
Ra đời phá tà tông
Pháp không có đốn tiệm
Mê ngộ có chậm mau
Chỉ pháp kiến tánh này
Kẻ ngu không hiểu thấu
Nói ra tuy vạn thứ
Lý chỉ qui về một.
Nhà phiền não tối tăm
Thường nên sanh tuệ nhật
Tâm tà, phiền não đến
Tâm chánh, phiền não trừ
Tà chánh đều không vướng
Thanh tịnh đến Vô dư
Tự tánh vốn Bồ đề
Khởi tâm tức thành vọng
Tịnh tâm ngay nơi vọng
Chánh ý tiêu ba chướng
Người đời muốn tu đạo
Không có gì ngại ngăn
Thường tự thấy lỗi mình
Thì phù hợp với đạo
Mỗi loài tự có đạo
Vốn không ngăn bức nhau
Lìa đạo riêng tìm đạo
Suốt đời không thấy đạo
Bôn ba qua một đời
Rốt cùng phai áo não
Muốn thấy được chơn đạo
Làm chánh ấy là đạo
Tự mình không tâm đạo
Như đêm không thấy đường
Nếu người thật chơn tu
Không thấy lỗi thế gian
Nếu thấy người khác sai
Lỗi mình ngay bên tả
Người quấy ta đừng quấy
Ta quấy tự có lỗi
Chỉ bỏ tâm tà phi
Thì phá trừ phiền não
Ghét yêu chớ quan tâm
Duỗi dài chân nằm nghỉ
Muốn hóa độ cho người
Mình phải có phương tiện
Chớ để người nghi hoặc
Thì tự tánh hiện bày
Phật pháp ở trong đời
Không lìa đời giác ngộ
Lìa đời tìm chánh giác
Chẳng khác tìm sừng thỏ
Chánh kiến là xuất thế
Tà kiến là thế gian
Tà chánh đều bỏ hết
Tánh Bồ đề rỡ ràng
Tụng này là Đốn giáo
Cũng là Đại pháp thuyền
Mê nghe Kinh trọn kiếp
Ngộ chỉ một sát na.

(Ni Sư Trí Hải)

Tổ lại dạy đại chúng rằng:

“Nay tại chùa Đại Phạm đây tôi liền

 Nói pháp Đốn giáo này truyền,

Xin nguyện chúng sanh khắp trên ta bà

Ngay nơi lời tôi nói mà

Kiến tánh thành Phật, vào nhà Như Lai.

Bấy giờ, Thứ sử họ Vi

Cư sĩ, cùng các quan liêu, xuất gia,

Nghe lời Sư dạy, không ai

Chẳng tỉnh ngộ, và đồng thời tán dương:

“Hay thay! Hay thay! Không ngờ

Đất Lãnh Nam Phật ra đời tại đây.”

Hết Phẩm Hai

Phẩm Thứ Ba

Giải Quyết Nghi Hoặc

Ngày kia, Thứ sử thiết trai

Thứ sử liền thỉnh Sư thăng pháp tòa,

Sau khi dùng thọ trai xong,  

Cùng quan, nho sĩ đồng cung kính rằng

 “Đệ tử nghe Ngài Huệ Năng

Thuyết pháp thật bất khả tư nghì nhiều.

Nay có một vài điều nghi

Xin Hòa thượng đại từ bi giảng bày.

Sư dạy: cứ hỏi tôi đây

- Ngài dạy Tông chỉ Tổ sư Đạt Ma?

-Phải, Lục Tổ trả lời ngay

-         Đệ tử có nghe xưa Ngài Đạt Ma

Hóa độ Lương Võ Đế rằng

Vua hỏi: “Trẫm một đời xây dựng chùa,

Giúp tăng bố thí cúng dường,

Thì có công đức gì không, thưa Ngài?”

“Thật chẳng có công đức chi”.

Đệ tử chưa hiểu, nguyện xin chỉ bày.

Sư dạy: Không công đức lành,

Chớ nghi lời của Thánh nhân xưa này.

Chính vì Võ Đế tâm tà,

Không biết chánh pháp, độ Tăng, tạo chùa,

Bố thí, lập trai giới là

Cầu phước, và đem phước mà khoe khoan

Công đức thì chẳng được đâu,

Công đức ngay nơi Pháp thân, tạo thành

Không do tu phước, mong cầu.

Sư dạy: Kiến tánh là công, như vầy

Bình đẳng là đức như đây.

Mỗi niệm không chướng ngại hay thấy rằng,

Diệu dụng chơn thật bản tâm

Thì gọi là công đức và như sau:

Trong tâm khiêm hạ là công,

Ngoài thực hành lễ kính là đức luôn.

Tự tánh lập vạn pháp: công,

Tâm thể ly niệm: đức, trong ý đồng.

Không lìa tự tánh là công,

Ứng dụng không bị nhiễm ô: đức này.

Tin Pháp thân công đức đây

Thì cố gắng chỉ theo đây mà làm,

Ấy là công đức thật chân.

Người tu công đức không tâm khinh thường

Và kính trọng tất cả luôn.

Nếu mà tâm thường khinh người, ngạo kiêu

Không đoạn, là vô công liền.

Tự tánh không thật, là vô đức rồi.

Niệm không gián đoạn là công,

Tâm hành tánh bình trực là đức luôn.

Và tự tu tánh là công,

Tự tu thân là đức, trong tâm mình.

Công đức thấy tự tánh linh

Không cầu ở bố thí hay cúng dường.

Phước đức, công đức khác nhau.

Võ Đế không biết lý chơn, thế nào

Không phải Tổ sư nói sai.

Thứ sử lại hỏi Huệ Năng, thưa Ngài:

- Đệ tử thường thấy tại gia,

Xuất gia niệm A Di Đà Phật Danh,

Cầu sanh Tây phương Lạc Bang,

Bạch thưa họ được vãng sanh không Ngài?

Xin Ngài trừ nghi này cho.

-   Sứ quân nghe kỹ, lời tôi nói này.

Thế Tôn ở Xá Vệ thành

Thuyết Tây Phương Dẫn Hóa Kinh, rõ ràng

Có nói cách đây không xa,

Có tới mười vạn tám ngàn, chỉ cho

Mười ác, tám tà trong thân,

Số dặm nên nói là xa cũng vì
Mỗi người có tánh linh riêng

Nói cho những người hạ căn đó mà,

Còn bậc thượng trí, nói gần

Người có hai hạng, pháp thì không hai.

Mê ngộ thấy có chậm mau.

Người mê niệm Phật cầu về Tây Phương,

Người ngộ tự tịnh tâm luôn,

Phật dạy: “tịnh độ do mình tịnh tâm ”.

Kẻ phàm liễu đạt tự tâm,

Không biết Tịnh độ trong tâm, như vầy

Nên chỉ nguyện Đông nguyện Tây.

Còn người ngộ thì ở đâu cũng vầy

Cho nên, Phật dạy sau đây:

“Tùy sở trú xứ thường an lạc” hoài.

(Chỗ nào cũng hằng an vui).

Nếu Sứ quân được cái tâm địa là

Không có chỗ nào bất lành,

Tây phương ở cách đây không xa nhà.

Nếu ôm lòng bất thiện mà

Niệm Phật mong cầu vãng sanh khó về.

Nay Thiện tri thức hãy nên

 Từ bỏ mười điều ác, mê tức là

Đi được mười vạn dặm xa.

Sau trừ tám việc tà là đi thêm

Tám ngàn dặm sẽ bước về

Mỗi niệm thường thấy tánh, luôn thực hành

Bình đẳng, chánh trực, thẳng ngay

Tây phương như khảy móng tay, đến liền

Bèn thấy Di Đà, Thánh Hiền.

Ngài Tổ Huệ Năng lại khuyên nhủ rằng:

Sứ quân chỉ cần thực hành

Mười thiện nghiệp, đâu cần cầu vãng sanh.

Còn cái tâm không đoạn ngay

Mười điều ác thì Phật nào rước đi.

Ngộ Đốn pháp vô sanh thì

Thấy Tây phương tức khắc liền, nếu như

Không ngộ thì niệm Phật cầu

Vãng sanh, đường xa làm sao tới nhà.

Huệ Năng dời cõi Phương Tây

 Đến cho trước mắt ngay này, muốn không?

Đại chúng đều nói thưa  rằng

- Ở đây, nếu thấy được ngay, như vầy

Thì cần chi nguyện vãng sanh?

Xin Ngài từ bi hiện bày Tây phương,

Khiến tất cả được thấy luôn.

Sư dạy: Sắc thân con người hợp thành,

Mắt, tai, mũi, lưỡi, thân đây,

Được gọi là năm cửa ngoài, và thêm

Có cửa ý, nằm bên trong

Tâm là đất, tánh là vua, như vầy

Vua thì ở trên đất tâm,

Tánh ở thì vua ở, và tánh đi

Thì vua cũng sẽ ra đi.

Tánh còn thân tâm còn, và nếu như

Tánh đi thân tâm hoại đi.

Phật do nơi tánh mà tìm, và xin

Chớ tìm bên ngoài thân tâm,

Tự tánh mê si tức là chúng sanh,

Tự tánh giác là Phật ngay.

Từ bi gọi là Quán Âm, và này 

Hỷ xả là Thế Chí, và

Năng tịnh là Thích ca, và như đây

Tánh bình trực là Di Đà.

Tâm nhân ngã là núi Tu Di này,

Tâm tà vạy là biển đông,

Tâm phiền não là sóng cồn, nhấp nhô

Tâm độc hại là rắn rồng,

Tâm dối trá là quỷ thần, dạ xoa

Tâm trần lao là cá tôm,

Tham sân: địa ngục, si là súc sanh.

Nếu thường làm mười nghiệp lành,

Thiện tri thức! Thì thiên đường hiển ra.

Còn nếu trừ nhân ngã tâm,

Thì núi Tu Di sụp ngay, đổ liền,

Và bỏ tâm tà vạy thì

Nước biển khô cạn, không phiền não chi

Sóng lặng, độc hại tiêu thì

Cá tôm hết, ngay trên miền tự tâm,

Giác tánh, tức Như Lai quang minh này,

Ngoài chiếu sáu cửa tịnh thanh,

Phá sáu Dục giới cõi trời ngay luôn,

Và tự tánh chiếu bên trong,

Thì ba độc dứt trừ, cùng với bao

Các tội báo địa ngục đồng thời tiêu.

Nếu trong ngoài sáng suốt thì

Cũng như cõi Tây phương không khác gì?

 Không tu như vậy thế thì,

Làm sao đến cõi ấy về quê hương?

Đại chúng nghe nói tỏ tường

Đều thấy rõ tự tánh, đồng tán dương,

Nguyện khắp pháp giới chúng sanh

Nghe đều được giải ngộ nhanh nơi này.

Sư dạy: - Thiện tri thức đây!

Nếu tu hạnh này thì hàng tại gia

Thực hành ngay tại ở nhà 
Vẫn tu được, không cần ra ở chùa.

Tại gia làm được vậy thì

Như người Phương Đông mà tâm tánh lành,

Ở chùa mà không tu hành

Thì như Phương Tây mà làm ác nhân.

Chỉ cần tâm thanh tịnh chân

Thì nơi tự tánh chính là Tây phương.

Vị thứ sử hỏi cho tường:

-   Tại gia làm sao tu hành, Tây Phương

-    Xin Đại sư chỉ con đường.

Sư nói: - Tôi nay nói bài tụng kinh

Vô tướng cho đại chúng nghe.

Chỉ cần y theo đó siêng tu, thì
Cùng nhau tịnh độ quy y

Ở cùng một nhà  khác gì với tôi.

Nếu không tu theo đó, thì

Xuất gia cũng không ích gì đạo đâu.

Tụng rằng:

Tâm bình chính là giữ giới

Hạnh thẳng cũng như tu thiền

Ơn thì phụng dưỡng cha mẹ

Nghĩa thì trên dưới thương nhau

Nhượng là tôn ti hòa mục

Nhẫn thì mọi lỗi không rao

Nếu cưa được cây lấy lửa

Bùn đọng quyết mọc sen hồng

Đắng miệng mà là thuốc tốt

Trái tai tức thị lời ngay

Sữa lỗi liền sanh trí tuệ

Ôm lầm tâm chẳng phải hiền

Hằng ngày thường làm việc ích

Hành đạo không do xuất tiền

Bồ đề ngay nơi tâm kiếm

Ích chi hướng ngoại tìm cầu

Nghe giáo nương theo tu hành

Thiên đường ở ngay trước mắt.

(Ni Sư Trí Hải)

Sư dạy: Thiện tri thức này!

Hãy nương theo đó tu hành để cho

Thấy tánh thành Phật ngay luôn.

Pháp không thể đợi, các ngươi nên về.

Tôi nay sẽ đến Tào Khê.

Có ai nghi điều gì thì cứ thưa,

Vi thứ sử, và quan liêu

Trong hội thiện nam nữ đều ngộ khai

Tất cả tín thọ phụng hành,

Cùng hàng tứ chúng, chân thành, an vui.

  

Hết Phẩm Ba

Phẩm Thứ Tư

Định Tuệ

Sư dạy: Thiện tri thức này!

-   Pháp môn này của tôi, đây nghĩa là

Lấy định tuệ làm nền nhà.

Chớ lầm rằng định, tuệ là khác nhau.

Định tuệ là một, không hai.

Định là thể của tuệ đây, tuệ là

Dụng công của định ấy mà

Khi tuệ thì định ở trong tuệ, là

Khi định, tuệ trong định liền.

Nếu biết nghĩa ấy, nghĩa là hiểu ra

Định tuệ đồng học như sau.

Những người học đạo không nên bảo rằng

Trước định rồi phát tuệ sau

Trước tuệ rồi phát định sau như vầy.

Vậy thành ra pháp có hai,

Nói lời tốt mà trong lòng thì không,

Luống có định tuệ vô công,

Cũng vì định tuệ không đồng mà thôi

Nếu tâm miệng tốt trong ngoài,

Thì định tuệ quân bình ngay luôn rồi

Tự ngộ mà tu hành thôi

Không do tranh luận, nếu giành trước sau,

Thì khác gì kẻ mê ngu

Không hiểu biết được hơn thua, thêm rằng

Ngã chấp pháp chấp lăng xăng

Không rời bốn tướng. Huệ Năng Tổ rằng

Qúy vị! Định tuệ thế nào?

Như ánh sáng đèn, có đèn sáng trưng,

Không đèn thì tối âm u,

Đèn là thể  của sáng và trong khi

Ánh sáng là dụng của đèn,

Thể vốn đồng nhất, tên thì có hai,

Pháp định tuệ cũng như vầy.

Nhất hạnh Tam muội nghĩa là như sau

Trong khi đi đứng ngồi nằm,

Thường thực hành một tâm ngay thẳng hoài.

Cũng như trong Kinh Tịnh Danh:

“Tâm ngay thẳng là đạo tràng, và tâm

Ngay thẳng là Tịnh độ” này.

Chớ có tâm hành quanh co, như vầy

Ngoài miệng chỉ nói thẳng ngay,

Nói nhất hạnh Tam muội mà không luôn

Thực hành cái tâm thẳng ngay.

Chỉ cần cái tâm thực hành thẳng ngay,

Đối pháp đừng có chấp nê

Vướng mắc pháp tướng, kẻ mê si rồi

Chấp nhất hạnh Tam muội thôi

Bèn cho rằng bất động ngồi một nơi,

Tâm không khởi vọng niệm là

Nhất hạnh Tam muội, quá là mê si

Nếu mà hiểu như vậy thì

Nhất hạnh Tam muội khác gì vô tri

Thành nhân duyên chứng đạo kia.

Thiện tri thức! Đạo cốt là lưu thông,

Sao lại còn ngăn trệ hoài.

Tâm không trú pháp, tức là lưu thông.

Tâm trú pháp, tự buộc ràng.

Còn nói ngồi bất động thì cũng như

Xá Lợi Phất ngồi trong rừng,

Bị Duy Ma Cật trách ngày xưa kia.

Lại có kẻ dạy ngồi rằng

Quán tâm quán tịnh mà không động lòng,

Dụng công như vậy kẻ ngu

Không hiểu, chấp thành ra khùng, bệnh điên.

Những người như thế mà khuyên

Lẫn nhau thật ra lạc lầm lớn to.

Chánh giáo không đốn tiệm đâu,

Chỉ tánh người có chậm mau thôi mà.

Người mê hiểu đạo dần dần,

Còn người ngộ thì tu hay thực hành.

Khi đã tự biết bản tâm,

Tự thấy bản tánh, thì không khác gì.

Do đó mà đã lập ra

Giả danh đốn tiệm như vầy mà thôi.

Thiện tri thức! Pháp môn này

Xưa nay lấy Vô niệm làm Tông, và

Vô tướng làm thể, như là

Vô trú làm gốc, cũng là như sau

Vô tướng có nghĩa là ngay

Nơi tướng mà lìa tướng này như đây.

Còn Vô niệm nghĩa là ngay

Nơi niệm mà lìa niệm đây như vầy,

Vô trú là bản tánh người

Đối với thiện ác yêu hờn thế gian,

Hoặc lời xúc chạm cãi tranh

Đâm thọc khinh bỉ coi rằng như không,

Không nghĩ đến chuyện trả thù,

Trong từng niệm không nhớ hoàn cảnh xưa.

Niệm trước niệm này niệm sau

Nối nhau không dứt, là dây buộc ràng,

Nếu đối pháp không trú vào

Niệm nào thì không bị ràng buộc đâu.

Vô trú làm Gốc đấy mà

 Ngoài lìa hết tướng là Vô tướng này.

Nếu lìa được tướng thì đây

Pháp thể thanh tịnh, ấy là như sau

Lấy Vô tướng làm Thể đây

Thiện tri thức! Đối cảnh tâm không lầm

Gọi là Vô niệm, nghĩa là

Ngay nơi niệm mình thường lìa cảnh, hay

Không đối các cảnh sanh tâm.

Nếu chỉ có trăm việc không nghĩ về,

Và bỏ hết các niệm đi,

Một niệm dứt là chết về cõi kia,

Ấy là lầm to rồi kìa.

Kẻ học đạo nên nghĩ suy nếu mà

Không biết ý Phật pháp thì

Tự lầm còn làm cho người khác mê.

Tự mình mê không thấy mê,

Lại còn hủy báng những Kinh Phật truyền.

Nên lập Vô niệm làm Tông.

Gọi lập Vô niệm làm Tông là gì?

Kẻ mê nói kiến tánh này,

Đối cảnh lại khởi niệm, đây thế là

Tà kiến, vọng tưởng phát sanh.

Tự tánh vốn không pháp nào trong tâm,

Nếu nói có một pháp, và

Vọng chấp họa phúc, ấy là trần lao

Cho nên trong pháp môn này

Vô niệm làm Tông. Vô là vô chi?

Niệm ấy là niệm cái gì?

Vô là không hai tướng, và cũng không

Có một cái tâm trần lao.

Niệm ấy là niệm chơn như tánh này,

Chơn như thể của niệm đây,

Niệm là dụng của chơn như, và thì

Tự tánh chơn như khởi lên,

Không phải mắt mũi lưỡi tai khởi liền,

Chơn như có tánh, cho nên

Khởi niệm, nếu chơn như không có, thì

Khi ấy mắt tai, sắc thanh

Liền hoại. Tự tánh chơn như khởi vào,

Thì sáu căn tuy có rằng

Thấy nghe hay biết mà không nhiễm vào,

Chân tánh thường tự tại ngay

Cho nên Kinh đã dạy rằng như sau:

 “Khéo phân biệt các pháp tướng,

thì đối với đệ nhất nghĩa được tánh bất động.”
(Ni Sư Trí Hải) 

Hết Phẩm Tư

Phẩm Thứ Năm 
DIỆU HẠNH

Sư dạy: Pháp môn thiền này

Nguyên không dính mắc tâm này, cũng không

Phải động, dính mắc tịnh luôn

Nếu nói dính mắc tâm, tâm vốn là

Vọng, biết tâm như huyễn nên

Không chỗ dính mắc. Đồng thời nếu như

Nói dính mắc nơi tịnh, thì

Tánh vốn thanh tịnh, chỉ do niệm tà

Che lấp chơn như, chỉ cần

Không vọng thì tánh tự thanh tịnh liền.

Khởi tâm dính mắc tịnh, bèn

Sanh vọng chấp về tịnh, còn vọng không

Chỗ, dính mắc là vọng luôn.

Tịnh không hình tướng, lập ra tướng này

Cho đấy là công phu đây,

Kiến chấp như vậy che mờ tự tâm,

Thành bị tịnh trói buộc này.

Người tu hạnh bất động thì cốt khi

Thấy mọi người, không thấy về

Phải trái tốt xấu dở hay của người,

Là tự tánh bất động luôn.

Người mê thân tuy rằng không động mà

Khi mở miệng là nói toàn

Phải trái tốt xấu ngắn dài của nhau,

Thì thật trái với đạo luôn.

Nếu còn dính mắc vào tâm, hoặc là

Dính mắc vào tịnh, ấy là

Chướng ngại đạo vậy. Sao tên tọa thiền?

Ở trong pháp môn này thì
Chúng ta nên hiểu những điều trong tâm 

Không chướng không ngại, bên ngoài

Đối hết thảy cảnh ác lành,

Không khởi tâm niệm gọi là tọa đây, 
Ở trong thấy tự tánh này

Bất động nên gọi thiền đây đó mà.

Sao gọi là thiền định? Vì

Ngoài lìa tướng gọi là thiền, bên trong

Không loạn gọi là định luôn.

Ngoài nếu chấp tướng, trong tâm loạn liền;

Ở ngoài mà lìa tướng, thì

Tâm không loạn, bản tánh thì tự nhiên

Tự tịnh, tự định. Chỉ vì

Thấy cảnh, tư duy cảnh thì loạn thôi,

Còn nếu thấy cảnh tâm không

Loạn đấy là định chánh chơn. Nếu còn

Ngoài lìa tướng tức thiền luôn,

Trong không loạn tức định rồi, còn như

Ngoài thiền trong định gọi là

Thiền định. Bồ Tát Giới Kinh dạy rằng:

“Tự tánh thanh tịnh xưa nay”.

Trong từng mỗi niệm hãy nên tự nhìn

Thấy bản tánh thanh tịnh, thì

Tự tu tự hành, tự thành Phật ngay.

Hết Phẩm Năm 

Hạnh Minh

Kinh Pháp Bảo Đàn

dpa, 30/6/11

Sách nói - tác phẩm Kinh Pháp Bảo Đàn